Jak stosować język inkluzywny w biznesie

Do polskich firm wkracza język inkluzywny. Dla wielu osób z pokolenia X, także dla wielu z pokolenia Y, stanowi on czasem problem. Wchodziliśmy na rynek pracy, kiedy do nazw stanowisk i zawodów stosowało się głównie rodzaj męski, a wierszyk o Murzynku Bambo nie oburzał nikogo. Jak więc mówić stosując język inkluzywny i po co to robić?

Czym jest język inkluzywny?

Jak możemy zdefiniować język inkluzywny? Posiada on 3 podstawowe cechy:

1. Jest skuteczny, ponieważ jest nastawiony na odbiorcę. Polega na dobieraniu słów i terminów zrozumiałych dla odbiorcy, np. na unikaniu specjalistycznych pojęć w rozmowie z laikiem w danej dziedzinie.
2. Stawia człowieka w centrum i pozwala skupić się na meritum sprawy. Np. zamiast mówić, że niepełnosprawna Barbara jest nową kierowniczką, należy powiedzieć, że Barbara jest nową kierowniczką, ponieważ niepełnosprawność nie ma w tym przypadku znaczenia.
3. Jest językiem szacunku - wymaga unikania wyrażeń nacechowanych negatywnie i oceniających, widzi człowieka, a nie jego cechy. Np. wyrażenie ”osoba z niepełnosprawnością” oddziela człowieka od jego schorzeń. Wyrażenie “niepełnosprawny” łączy jedno i drugie

Feminatywy w biznesie

W czasach przedwojennych słowo “gościni” nie zdziwiłoby nikogo - znajdziemy je w słownikach z początku XX wieku. Po wojnie, w imię niwelowania różnic społecznych oraz w zgodzie z hasłem “kobiety na traktory”, zaczęto rugować feminatywy z języka polskiego. A przecież język polski jest językiem fleksyjnym! Feminatywy wracają do użycia, zwłaszcza w przypadku nazw zawodów zdominowanych przez mężczyzn - zawodów często prestiżowych i dobrze opłacanych.

Więc pierwsza rzecz, jeśli chodzi o język inkluzywny w biznesie - nie bój się feminatywów. Kobiety stanowią połowę społeczeństwa i nie ma powodów, by je wykluczać językowo. Skoro możemy nazwać kobietę nauczycielką lub sprzątaczką, możemy też nazwać ją naukowczynią, prezeską albo profesorką.

A co jeśli kobieta woli jednak formę męską i sama prosi, żeby nazywać ją panią doktor? Oczywiście należy uszanować jej wybór.

Język inkluzywny w praktyce

Skoro język inkluzywny to język szacunku, oznacza to, że nie posiada on sztywnych norm, które będą odpowiednie dla wszystkich odbiorców. Np. język neutralny płciowo nie będzie konieczny w sytuacji, w której ktoś wprost poprosi, żeby zwracać się do niego w rodzaju męskim. Stosowanie języka inkluzywnego to przede wszystkim nakierowanie na odbiorcę. Jeśli nie wiesz, jak się zwracać do danej osoby, najlepiej po prostu ją o to zapytaj. Ale jak zacząć z poziomu firmy? Zacząć od 3 kroków:

1. Webinary w języku polskim i angielskim dotyczące języka inkluzywnego: edukacja zespołów, zwłaszcza menedżerów, jest podstawą wprowadzenia języka inkluzywnego w firmie
2. Audyty komunikacji wewnętrznej i audyt ogłoszeń o pracę
3. Stworzenie wewnętrznych wytycznych dotyczących komunikacji w organizacji

Budowanie kultury inkluzywnej jest procesem, jednak wszelkie objawy dyskryminacji i braku szacunku należy od razu ucinać.

Po co stosować język inkluzywny?

Język inkluzywny powstaje oddolnie. Nie jest językiem, który narzuca np. Rada Języka Polskiego, jest językiem, który powstaje naturalnie. Jeśli coraz więcej kobiet pracuje w biznesie, naturalnie potrzebujemy feminatywów do opisu ich stanowisk. Jeśli coraz więcej osób ujawnia swoją tożsamość płciową, naturalnie zaczynamy pytać nowych znajomych o ich zaimki.

To, w jaki sposób traktujemy się nawzajem, tworzy kulturę pracy. W kontekście biznesowym język inkluzywny pozwala tworzyć przyjazne i otwarte środowisko. Weźmy chociaż pod uwagę oferty pracy - współczesne badania dowodzą, że oferty skierowane wprost do mężczyzn zniechęcają kobiety. Z kolei oferty biorące pod uwagę także kobiety, nie mają wpływu na decyzję mężczyzn. Pamiętajmy, że dla najmłodszego pokolenia język inkluzywny jest naturalny. Unikając go możemy pozbawić się wartościowych pracowników już na starcie, ponieważ uznają naszą firmę na niegodną uwagi.

Komunikacja inkluzywna wspiera kontakt z kontrahentami i klientami, ponieważ ten język zauważa każdą osobę.

Początki stosowania języka inkluzywnego mogą być trudne, jednak to kwestia nawyków. Nie musisz się stresować, czy dobrze się odezwiesz. Jeśli nie wiesz, jak się do kogoś zwracać: zapytaj. Jeśli kogoś niechcący urazisz: przeproś. 

W najnowszym odcinku podcastu Szkoła Menedżerów rozmawiam na ten temat ze specjalistką Joanną Gembal. Zapraszam na Spotify, Apple Podcasts oraz Google Podcasts po więcej ciekawych informacji i przykładów na ten temat!