Podczas rekrutacji dość łatwo zweryfikować kompetencje specjalistyczne, doświadczenie, wykształcenie. Łatwo sprawdzić, czy kandydat potrafi gotować, programować czy zna przepisy prawne. Jednak o wiele trudniej sprawdzić zaangażowanie, nastawienie na współpracę, orientację na cen, inicjatywę - a przecież łatwiej wyszkolić pracownika z umiejętności twardych niż z inteligencji emocjonalnej. Jak więc sprawdzić, czy pracownik nadaje się do firmy?
Założenia wywiadu behawioralnego
Wywiad behawioralny w rekrutacji powinien opierać się na:
- Dotychczasowych wynikach rekrutacji prowadzonych w podobnych sytuacjach
- Dogłębnym przeprowadzeniu wywiadu, by kandydatowi trudno było skłamać
Jak to wygląda w praktyce? Nie rozmawia się z kandydatem o potencjalnych wydarzeniach, a o konkretnych sytuacjach z przeszłości potencjalnego pracownika. Co się działo podczas projektu, o czym myślał w trakcie spotkania, kto był podczas niego obecny? Kłamstwo nie utrzyma się podczas zasypania kandydata pytaniami.
Jak przeprowadzić wywiad behawioralny?
Przygotowania do wywiadu behawioralnego zaczyna się już na etapie przygotowania rekrutacji, zanim jeszcze dział HR zamieści ogłoszenie. Chodzi o dokładne opisanie cech kandydata, jakiego poszukujemy: jakie wartości są istotne dla firmy i jakie powinien wyznawać potencjalny pracownik?
Kolejnym krokiem jest ustalenie, w jaki sposób podczas rekrutacji specjalista ds. HR może zauważyć u kandydata wyznawane wartości? Jaką postawę powinien reprezentować kandydat? Jak poznać, czy jego zachowanie pokrywa się z deklaracjami?
Można to sprawdzić w prosty sposób np. pytając kandydata o zachowanie w konkretnej sytuacji, wcześniej przygotowując dla siebie samych odpowiedzi pożądane i niepożądane. Dobrze jest też określić, jakie zachowania kandydata byłyby niepokojące. Np. szukamy kandydata zaangażowanego w pracę, więc wszyscy deklarują zaangażowanie. Można więc powiedzieć: "Proszę opisać sytuację, w której pan/pani wykazała zaangażowanie". Będzie wtedy widać wyraźnie, czy rzeczywiście są zaangażowani i czy tak samo jak Wy rozumieją to pojęcie. Po odpowiedzi na pytanie, należy dodać jeszcze kilka innych, uzupełniających.
Czyny, nie słowa
Kandydat wcale nie musi kłamać na temat wartości, które wyznaje. Są po prostu wartości, które trudno jednoznacznie opisać. Dla każdego np. odwaga czy otwartość mogą znaczyć co innego. Dlatego pytania behawioralne powinny być skonstruowane tak, by można było ocenić kandydata na podstawie jego zachowania, a nie deklaracji.
Jan Kowalski twierdzi, że jest osobą decyzyjną i może naprawdę za taką się uważa. Należy więc poprosić go o opis najtrudniejszej decyzji, jaką musiał podjąć. Anna Nowak uważa się za osobę zaangażowaną. Poprośmy ją więc o opis sytuacji wyjątkowego zaangażowania. Jeśli stwierdzi, że w sytuacji nagłej i krytycznej została po godzinach, może się okazać, że dla nas to zaangażowanie na zwyczajnym poziomie, nie wyjątkowym.
Pytania pomocnicze
Mamy od kandydata opis sytuacji. Te pytania będą teraz pytaniami pomocniczymi:
- Kto był z tobą?
- Jak to wyglądało?
- O jakiej porze dnia to wydarzenie miało miejsce?
- Kiedy to się stało?
- Gdzie to się stało?
Jeśli ktoś w trakcie zadawania tych pytań miesza się, spuszcza wzrok, dotyka ust, to najprawdopodobniej kłamie. Może oczywiście też stresować się albo nie pamiętać.
Nie tylko pytania
Oprócz pytań pomocniczych, w wywiadzie behawioralnym powinno pojawić się zadanie, które dodatkowo pomoże nam w analizie sytuacji. Czyli prośba o dokładne opisanie celu wykonanego zadania, o określenie ówczesnych oczekiwań lidera. Jak się zachowałeś, dlaczego tak się zachowałeś, jakie były rezultaty tego zachowania?
Nie mniej ważne od poznania zachowań kandydata, jest poznanie emocji, które towarzyszyły mu w opisywanej przez niego sytuacji. Czyli powinny też paść pytania o to, o czym myślał, dlaczego podjął konkretną decyzję, z czego był zadowolony. Ważne jest też to, by zadane pytanie pozwoliło kandydatowi krytycznie spojrzeć na własne zachowanie - być może opisywana sytuacja i reakcja wcale nie były dla niego typowe.
Jeśli interesuje Cię ten temat, więcej przykładów tego, o co można pytać podczas wywiadu behawioralnego, znajdziesz w Szkole Menedżerów - już na Spotify, Apple Podcasts oraz Google Podcast.
