„Nie da się” – jak zmienić przekonania ograniczające?

Czy znacie historię pobicia rekordu świata w biegu na 1 milę? Przez długie lata uważano, że nie da się zrobić tego poniżej 4 minut. Że to biologicznie niemożliwe. Kiedy jednak Roger Bannister pobił rekord i przebiegł milę w 3 minuty 59 sekund, złamanie tej magicznej bariery udało się jeszcze trzem osobom. Ludzie uwierzyli, że mogą. Podobnie wyglądają ograniczenia w naszych organizacjach - często tkwią w głowie, więc dziś pokażę Wam, jak je przełamywać.

Czym są przekonania?

Zacznijmy od początku - czym są przekonania? To są nasze myśli i wyobrażenia na temat świata. To nie są fakty, nie można ich sprawdzić ani zbadać. Kiedy myślimy, że coś jest niemożliwe, że czegoś nie zdołamy się nauczyć. Jeśli ktoś mówi, że nie zna chińskiego, to jest to fakt. Jeśli mówi, że nie może się go nauczyć, jest to przekonanie. Podobne przekonania posiadamy w pracy, także jako menedżerowie. Dotyczą naszej organizacji, klientów, pracowników. Każdy z nas ma cały zespół przekonań, które tworzą coś, co psychologowie nazywają mapą świata. A przecież żadna mapa nie jest światem, tylko jego odwzorowaniem. Tak naprawdę nikt z nas nie wie, jak wygląda rzeczywistość. Wiele rzeczy, które osiągnęła ludzkość wydawało się kiedyś absolutnie niemożliwymi.

Przekonania wspierające

Nie pozbędziemy się przekonań, ale możemy zmienić przekonania ograniczające na przekonania wspierające, które zamiast przeszkadzać pomagają w osiąganiu celów. Nasze przekonania towarzyszą nam cały czas i tworzą tzw. samospełniające się przepowiednie. Weźmy na tapetę handlowca, który nie wierzy w produkt, który ma sprzedać. Mówi o nim bez przekonania, nie patrzy klientowi w oczy, może się jąka i zacina. Klient nie kupuje więc produktu, a handlowiec utwierdza się w przekonaniu, że produkt jest niesprzedawalny. Opowie o tym kolegom z zespołu, wzmacniając ich przekonania. W tym momencie ważne jest działanie menedżera, który powinien podjąć dwa kroki.

Jak zmienić przekonania ograniczające - krok pierwszy

Pierwszy krok polega na uświadomieniu sobie, skąd wzięły się w zespole ograniczające przekonania. Mają one 3 źródła:

1. Własne doświadczenia pracowników.
2. Małpie zachowania organizacyjne - udowodnione podczas eksperymentu z małpami. Okazało się, że utarte przekonania potrafią być tak mocne, że tkwią w członkach organizacji, nawet jeśli nikt nie wie, skąd się wzięły. Po prostu coś uznaje się za pewnik i to przekonanie przekazuje się podczas wdrażania nowych pracowników.
3. Ty i Twoje własne ograniczenia. Tu ponownie działa mechanizm samospełniającego się proroctwa. Ty jako menedżer uznajesz coś za pewnik, więc Twoi pracownicy także zaczynają w to wierzyć. Sądzisz, że pracownik A to przeciętniak, nie da sobie rady sam - więc i on zacznie się za takiego uważać.

Drugi krok do zmiany przekonań ograniczających

Krok drugi to przerwanie błędnego koła. Ten krok składa się z 3 kluczowych elementów: przekonania, zachowania i efektów.

1. Nie walcz z przekonaniem, bo ono jest zawsze silne. Ludzie lubią mieć rację. Po prostu pokaż, że można zrobić coś inaczej, daj przykład osoby, której się udało.
2. Eksperymentuj. Na jednym ze szkoleń usłyszałam historię dyrektora, który wraz z zespołem wykonał 140% targetu, chociaż wcale do tego nie dążyli. Dyrektor wierzył, że uda się wykonać zadanie w 100% i nie zastanawiał się, czy sobie poradzi - po prostu wszyscy robili swoje, bez ograniczeń w głowach.

A więc jak zmienić przekonania ograniczające i skończyć z podejściem “nie da się”? Należy pozbyć się małpich zachowań organizacyjnych oraz zrewidować własne przekonania na temat pracowników, a także pomóc pracownikom w przełamaniu ich własnych przekonań. Następnie trzeba przełamać mechanizm samospełniających się przepowiedni, ale uwaga! Robienie wciąż tego samego w oczekiwaniu innych efektów to tzw. “syndrom wariata”. Tego musicie się strzec.

Ja tradycyjnie zapraszam do wysłuchania najnowszego odcinka Szkoły Menedżerów, w którym usłyszycie m.in. o szkolnym eksperymencie amerykańskich psychologów i będziecie mogli sprawdzić, czy sami nie powtarzacie błędu nauczycieli. Podcast dostępny na Spotify, Apple Podcasts oraz Google Podcasts.